Trước hết, chúng ta cùng xem xét ba ví dụ sau đây:
1. Wir kommen erst um zehn Uhr, weil – der Zug hatte Verspätung.
2. Wir kommen erst um zehn Uhr, weil der Zug Verspätung hatte.
3. Wir kommen erst um zehn Uhr, denn der Zug hatte Verspätung.
Nếu chiếu theo ngữ pháp căn bản, hẳn không ít bạn sẽ cho rằng chỉ có câu 2 và câu 3 đúng. Thật ra, cả 3 câu đều đúng! Tuy nhiên, nếu nói về ý thì 3 câu giống nhau, nhưng khi phân tích cấu trúc câu và cách dùng “weil” và “denn” thì ta sẽ thấy câu 1 và câu 3 lại tương đương nhau.
Vì sao?
“Weil” và “Denn” đều là từ nối (Konjunktion) để liên kết hai vế câu với nhau: Một vế nêu ra LÝ DO, vế kia nói về KẾT QUẢ của sự việc (Kausalsatz).
a. Vì WEIL có chức năng “phụ/lệ thuộc” (untergeordnet), nên ta dùng nó cho CÂU PHỤ, như vậy VỊ NGỮ sẽ LUÔN ĐỨNG CUỐI phần câu này. Ví dụ:
- Er ist (deshalb) so traurig, weil sein Vater gestorben ist. (anh ấy buồn như vậy, vì bố anh ấy vừa mất)
- Weil sein Auto in der Werkstatt ist, muss er mit dem Bus zur Arbeit fahren. (vì xe anh ta đang sửa, (nên) anh ta phải đi làm bằng xe buýt)
b. Ngược lại, DENN là từ nối mang chức năng “đồng hành” (nebengeordnet). Vì vậy, nó liên kết hai vế câu tương đương nhau, nghĩa là hai vế đều là CÂU CHÍNH, vì vậy ở cả hai vế câu, VỊ NGỮ vẫn ĐỨNG SAU CHỦ NGỮ. Ví dụ:
- Christine freut sich, denn sie hat Urlaub. (Christine rất vui, bởi cô ấy được nghỉ phép)
- Ich habe großen Hunger, denn ich habe heute noch nichts gegessen. (Tôi đói quá bởi hôm nay chưa ăn tí gì)
c. Quan sát các ví dụ, các bạn sẽ thấy rằng vế câu với “weil” có thể đổi chỗ đứng trước hoặc sau câu chính, nhưng vế câu với “denn” thì không thể!
d. Gần đây, “weil” đã được chấp nhận là từ kết nối một vế câu chính trong ngôn ngữ hội thoại/giao tiếp (gesprochene Sprache, nghĩa là trong câu viết – geschrieben – thì không được), nếu ngay sau nó ta nghỉ một chút, nhằm nhấn mạnh, như ví dụ số 1 ở phía trên:
- Wir kommen erst um zehn Uhr, weil – der Zug hatte Verspätung. (Phải 10 giờ chúng tôi mới đến, vì – tàu đã tới trễ)
Tác giả: Cẩm Chi