Học ngoại ngữ là một quá trình rất dài và đòi hỏi người học rất nhiều cố gắng, nỗ lực mới có thể đạt đến trình độ cao nhất định. Chắc hẳn ai trong số chúng ta cũng đã từng ít nhất một lần trải qua chặng đường như vậy và với tư cách là một người theo học, thường thì những câu hỏi sẽ là: “Tiếng ABC có khó học không?”; “Mất bao lâu thì đạt trình độ XYZ?”; “Làm thế nào để nói tiếng ABC được như người ABC?”; vân vân và vân vân. Tiếng Đức dĩ nhiên không phải một ngoại lệ. Vậy thì đã có bạn nào từng đặt ra câu hỏi này chưa: “Thế học tiếng Đức chốt lại là học cái gì?”
Dựa trên hiểu biết cá nhân cũng như kinh nghiệm thực tế, mình xin đề xuất một mô hình riêng đối với việc tiếp cận tiếng Đức: mô hình chiếc xe lưu động. Với quy mô của một bài viết truyền thông, mình sẽ không đi sâu vào phân tích từng khía cạnh và làm rõ các giải pháp cụ thể mà chỉ dừng lại ở mức độ giới thiệu và nêu ra ý nghĩa chung của mô hình này. Rất hi vọng trong tương lai không xa, mình sẽ có cơ hội để cải tiến và mở rộng mô hình này ở một luận án nào đó xD!
Bây giờ mình sẽ giới thiệu về mô hình chiếc xe lưu động. Đối với mình, chiếc xe lưu động chính là một ngôi nhà đầy đủ tiện nghi nhưng có thêm lợi thế là có thể di chuyển khắp nơi. Tuy để so sánh cả một bầu trời kiến thức trong ngôn ngữ Đức với một ngôi nhà nhỏ xíu thì cũng có hơi khập khiễng, tuy nhiên chúng ta hãy tạm coi rằng, kiến thức chúng ta cần học chính là chiếc xe lưu động này và việc của chúng ta cần làm là làm cho nó vận hành tốt nhất có thể. Mình sẽ chia các chi tiết của ngôi nhà di động này tương ứng với các kĩ năng cần học đối với ngôn ngữ, cụ thể như sau:
1. Phát âm (Aussprache) = Cánh cửa
Xét về mặt độ lớn cũng như quy mô, rõ ràng cánh cửa không là gì so với toàn bộ ngôi nhà. Vậy nhưng, nếu không thể bước qua cánh cửa, chúng ta cũng khỏi bước vào nhà luôn, bất kể trong nhà có cái gì. Đó là lý do mình so sánh cánh cửa với việc học phát âm! Lượng kiến thức về việc học phát âm so với toàn bộ kiến thức chung về tiếng Đức thực tế là rất khiêm tốn. Tuy vậy, kiến thức có biết nhiều hơn nữa mà phát âm sai thì đối với mình cũng không có giá trị gì. Cũng như việc sở hữu một ngôi nhà chất lượng mà không thể bước vào vậy, nói chung là không vui lắm…
2. Vốn từ vựng (Wortschatz) = Đồ đạc trong nhà
Một ngôi nhà càng đầy đủ khi nó sở hữu càng nhiều đồ đạc, càng tiện nghi khi nó sở hữu càng nhiều thiết bị hiện đại, cao cấp, đắt tiền. Điều này là không phải bàn cãi! Từ vựng cũng như vậy! Càng biết nhiều từ vựng và càng biết nhiều từ vựng cao cấp thì cuộc sống với tiếng Đức của chúng ta càng trở nên dễ chịu. Việc học từ vựng do vậy cũng như khi xây dựng nội thất của một ngôi nhà. Sẽ rất khó để biết chính xác ngay từ đầu là một ngôi nhà sẽ cần đồ đạc gì. Chúng ta có thể có thể sắm cho mình 1 số đồ đạc theo gợi ý từ kiến trúc sư, tuy nhiên chỉ có chính bản thân chúng ta, từ nhu cầu bản thân và theo thời gian, mới có thể biết chính xác thứ chúng ta cần thêm vào là gì. Vì vậy, hãy cho bản thân thời gian khi học từ vựng!
3. Ngữ pháp (Grammatik) = Cách sắp xếp đồ đạc trong nhà
Hãy tưởng tượng bạn có hàng đống đồ đạc hiện đại, tối tân nhưng lại không biết cách tối ưu giá trị sử dụng của chúng. Chẳng hạn như thay vì treo lên tường thì bạn treo chiếc TV lên trần nhà, thay vì để bồn tắm nằm dưới mặt đất thì bạn lại dính nó vào tường,… Ngữ pháp, do vậy, là cách sắp xếp và sử dụng những đồ đạc mà bạn có một cách đúng đắn theo tiêu chuẩn. Ở giai đoạn đầu, khi mà bạn chưa có đồ đạc gì trong nhà hay thậm chí còn chưa bước được nổi vào nhà, dễ nhận thấy là việc học cách sắp xếp đồ là không hề quan trọng. Thế nhưng, theo thời gian, khi đã bước vào được nhà và số lượng đồ đạc đã nhiều lên, việc sắp xếp chúng một cách hợp lý đóng vai trò cực kì quan trọng, đặc biệt nếu các bạn tính đến việc sử dụng một ngôi nhà “Made in Germany” xD!
4. Tư duy ngôn ngữ (Sprachliches Denkvermögen) = Động cơ xe
Đây là một khái niệm khá là khó để giải thích trong phạm vi một bài viết ngắn. Một chiếc xe lưu động hay một ngôi nhà di động, ngoài việc để ở, chức năng chính của chúng là giúp cho chủ sở hữu có thể đi khắp nơi và mang theo những tiện ích mà mình đã có. Sẽ thật tuyệt vời nếu có thể bước vào một ngôi nhà, sắm sửa đồ đạc tiện nghi và sắp xếp nó đúng cách. Nhưng nó sẽ mất đi một nửa giá trị ngay nếu tất cả những gì chúng ta có là một ngôi nhà đứng yên! Vâng, chừng nào chúng ta không thể hướng cách tư duy về ngôn ngữ của mình giống như một người bản địa, chừng đó tất cả những gì chúng ta có là một ngôi nhà không tiến về phía trước. Điều đó có nghĩa là, chúng ta có thể tận hưởng sự tiện nghi của nó trong một thời gian ngắn nhất định, nhưng không đời nào có thể cùng với nó đi đến những nơi mà ta chưa từng đến và do vậy, cũng khó có thể đạt được những giới hạn mới. Điểm này mình tin sẽ gây ra nhiều tranh cãi cho người đọc, nhưng mình xin phép để dành đến một dịp khác để làm rõ hơn tất cả những ý tưởng mình nhắc đến ở đây nhé!
Trên đây là sơ lược về mô hình chiếc xe lưu động của mình đối với việc học và sử dụng tiếng Đức. Những hình tượng mình mang tới đồng thời cũng tượng trưng cho giá trị sử dụng và mức độ quan trọng của chúng trong việc tiếp cận với ngôn ngữ này. Bài viết này đặc biệt muốn dành tặng cho những bạn đang nghiên cứu và có ý định bắt đầu học tiếng Đức, hay rộng hơn là một ngoại ngữ mới. Mình tin những thứ mới luôn gây ra khó khăn cho tất cả, thế nhưng một cái nhìn và cách tiếp cận hợp lý sẽ giúp cho mọi người rất nhiều trong việc phân phối thời gian, sức lực, tiền bạc và cả sự tập trung nữa.
Let’s work smart, not hard!
Tác giả: Kobe
Minh họa: Diệp Vũ