Đối với tất cả những bạn đã sang và sống một thời gian ở nước ngoài, sau đó đã quen và hiểu được văn hóa, cuộc sống, con người bản địa, chắc hẳn các bạn đều cảm thấy rất tuyệt. Bạn có những người bạn bản địa và tham gia vào các hoạt động thường nhật một cách tự tin bằng tiếng bản địa, như mua sắm, đặt đồ ăn hay làm việc. Bạn không hề còn cảm thấy bạn là một “người ngoại đạo” như những tháng đầu tiên ở đất nước mới nữa. Thật sự là bạn sẽ cảm thấy cực kì ổn cho đến khi một người bạn đến và hỏi bạn rằng: “Cậu sử dụng thứ tiếng này trôi chảy chứ?”. Chắc hẳn bạn sẽ khựng lại một giây và tự hỏi bản thân rằng: “Mình làm được điều đó chưa nhỉ?”.
Rất khó để có một thước đo tiêu chuẩn định nghĩa rằng, một người có thực sự trôi chảy với một thứ tiếng hay không. Nhiều người cho rằng, trôi chảy một ngoại ngữ là khi bạn đã thuộc nằm lòng tất cả các từ có trong từ điển, có thể diễn đạt 100% tất cả những gì bản thân muốn mà không mắc bất kì lỗi sai nào dù là nhỏ nhất hay có thể nói mà không cần tốn chút thời gian nào suy nghĩ để tìm ra từ cần thiết. Cũng không ít người cho rằng, trôi chảy một ngoại ngữ là khi bạn vượt qua những kì thi chuẩn hóa với số điểm cao chót vót. Nhưng nếu đó là thước đo của việc sử dụng trôi chảy một ngoại ngữ, bạn có chắc là bạn có thể làm được điều đó với tiếng mẹ đẻ của bạn hay không? Nói ví dụ, rõ ràng chúng ta cực kì trôi chảy tiếng Việt, nhưng chúng ta có thể nói mà không cần suy nghĩ chọn từ hay nói mà không mắc bất kì lỗi nhỏ nào hay không? Chúng ta trôi chảy tiếng Việt và chúng ta khẳng định bản thân sẽ vượt qua kì thi C2 tiếng Việt một cách dễ dàng chứ? Có lẽ là chưa chắc…
Thay vào đó, chúng ta thường cho rằng, việc trôi chảy một ngoại ngữ gắn liền với tốc độ nói, khả năng diễn đạt đơn giản dễ hiểu và đương nhiên là liền mạch nữa. Quan trọng không kém là ta có thể diễn đạt theo nhiều cách khác nhau và với nhiều đối tượng khác nhau.
Thế tóm lại, thật ra ta nên dựa vào điều gì để đánh giá về mức độ trôi chảy khi sử dụng một ngôn ngữ? Sau đây, mình sẽ giới thiệu tới các bạn 7 dấu hiệu cho thấy bạn đang sử dụng ngoại ngữ một cách trôi chảy.
1. Người bản xứ không còn thay đổi cách họ nói chuyện với bạn
Cũng tương tự như khi chúng ta là người Việt và nói chuyện với một người bạn châu Âu đang học tiếng Việt. Rõ ràng, chúng ta nhận ra rất nhanh người đối diện có thật sự lưu loát tiếng Việt hay không. Nếu không, xu hướng của chúng ta sẽ là nói chậm hẳn lại để người đối diện có thể hiểu được và theo kịp nội dung cuộc nói chuyện. Điều tương tự sẽ xảy ra khi chúng ta sang một nước khác. Bạn đơn giản là không thể che mắt một người bạn xứ về trình độ tiếng của mình nếu bạn và họ nói chuyện tối thiểu là 5 phút. Vì vậy, nếu cuộc nói chuyện kéo dài và bạn nhận ra, người bản xứ không hề nói chậm lại, đó là chỉ dấu đầu tiên cho thấy: bạn đang sử dụng ngôn ngữ của họ trôi chảy rồi đấy!
2. Bạn có thể nghe lỏm được các cuộc hội thoại
Một dấu hiệu khác là khi bạn đi đến quán Cafe hay ngồi ăn trong một nhà hàng, lắng nghe những người xung quanh nói chuyện với nhau và cảm thấy đó không còn chỉ là tiếng ồn như động cơ máy bay nữa. Bạn thật sự có thể hiểu được họ đang nói về chủ đề gì cũng như cảm xúc của họ ra sao khi nói về chủ đề đó. Đây là một bước tiến cực kì lớn, bởi vì tốc độ nói chuyện của 2 người bản xứ với nhau thường rất nhanh và họ cũng sử dụng nhiều những từ ngữ không chính thống hơn. Ngoài ra, bạn có thể hiểu người khác nói gì mà không cần nhìn vào mắt hay chuyển động cơ thể của họ để phán đoán ý tứ. Đây là một trong những chỉ dấu mình cho là đáng giá nhất.
3. Bạn khám phá ra một thế giới mới của sự hài hước
Chúng ta phải thừa nhận với nhau rằng: ngay cả việc trở nên hài hước bằng ngôn ngữ mẹ đẻ của mình cũng là một điều cực kì khó khăn. Ta cần phải biết rất nhiều từ lóng, hiểu rất sâu về ngôn ngữ, về văn hóa, phong tục tập quán hay nắm được các trào lưu thịnh hành,… Và bạn hãy thử tưởng tượng, bạn làm được điều đó với một ngôn ngữ khác! Bạn xem Standup-Comedy và không cần bạn bè giải thích lại. Bạn có thể đi chơi cùng bạn bè người bản xứ và có thể nói gì đó khiến tất cả cùng cười. Nếu làm được điều này, bạn hoàn toàn có thể tự hào về bản thân cũng như khả năng sử dụng ngôn ngữ của mình.
4. Bạn không còn sợ đi khám nữa
Khi bạn còn chưa tự tin vào khả năng ngôn ngữ của mình, chắc hẳn suy nghĩ về việc đi gặp bác sĩ là một trong những điều khiến bạn sợ nhất. Không hẳn là bạn sợ đau, mà là bạn sợ bạn không thể diễn tả cho bác sĩ hiểu bạn đang gặp vấn đề gì. Hoặc bạn sợ bác sĩ giải thích cho bạn vài điều và bạn không hiểu nổi. Hoặc là vì bất đồng ngôn ngữ mà bác sĩ kê nhầm thuốc cho bạn. Nếu đến một ngày, bạn không còn sợ điều này nữa, đó cũng là một dấu hiệu cho thấy bạn đang dần trở nên trôi chảy hơn với ngoại ngữ.
5. Bạn biết cách sử dụng “bad words”
Những người bản xứ thường cảm thấy khá hào hứng mỗi khi họ có cơ hội dạy cho các bạn nước ngoài về những từ bậy bạ ở nước mình (thừa nhận đi, các bạn cũng thấy thế với tiếng Việt đúng không?). Ban đầu, dĩ nhiên bạn cảm thấy khá lạ lẫm. Nhưng dần dần, bạn nhận ra những văn cảnh cụ thể để sử dụng những từ này mà không gây phản cảm, mà trái lại, còn làm người nghe cảm thấy hứng thú với câu chuyện của bạn hơn. Nếu làm được điều này, ngay cả khi là một người không bao giờ chửi bới, bạn vẫn có thể thể hiện rằng, bạn đang trên con đường trở nên trôi chảy với ngoại ngữ mà bạn sử dụng.
6. Bạn nắm được nội dung mà không quan tâm đến ngôn ngữ
Mình nghĩ điều này chắc chắn là không thể khi các bạn mới bắt đầu với một ngoại ngữ. Nhưng nếu bây giờ bạn đang ngồi đâu đó, đọc một bài báo hay nghe một bản tin và hiểu được nội dung của nó. Sau đó, bạn suy nghĩ lại và chợt nhận ra, bạn không biết rằng nội dung bạn vừa gặp được truyền tải bằng thứ tiếng nào. Đó là một khoảnh khắc tuyệt vời và điều đó chứng minh rằng, bạn bắt đầu có khả năng chuyển đổi linh hoạt giữa tiếng mẹ đẻ và một ngôn ngữ khác, điều mà sẽ không chỉ giúp bạn cho thứ tiếng đó, mà còn cho cả những ngôn ngữ mới mà bạn sẽ học sau này.
7. Bạn biết mình vừa mắc lỗi gì
Tất cả những người, dù đã sử dụng thành thạo một ngôn ngữ cỡ nào, họ vẫn sẽ mắc lỗi. Điểm khác biệt so với những người mới học là ở chỗ, họ biết rõ họ mắc lỗi gì và như thế nào. Và nếu là một người trôi chảy với thứ tiếng đó, bạn sẽ ngày càng sửa lỗi của bản thân thường xuyên hơn và thậm chí là ngay lập tức. Vì thế, hãy tự hào nếu bạn có thể làm được điều này, vì đây là kĩ năng cách rất rất xa một người mới học ngôn ngữ hay thậm chí đang ở trình độ trung cấp của ngôn ngữ đó.
Tác giả: Kobe