Hãy bắt đầu với một câu chuyện quen thuộc hơn liên quan đến tiếng Anh, thứ tiếng quốc dân. Hẳn là chúng ta không còn lạ gì với việc các bậc phụ huynh mất ăn mất ngủ, cho con đi học thêm khắp đông tây nam bắc, với hi vọng con mình đạt được trình độ ngoại ngữ nhất định, mà cụ thể thì từ đơn giản là điểm 9,10 trên lớp, đến cao cấp là các kì thi chuẩn hóa. Dù là một học sinh học chuyên tự nhiên, tôi cũng không thoát khỏi guồng quay chung ấy.
Để cho rõ ràng, với tư cách là một giáo viên ngôn ngữ, tôi không hề có ý định phủ định hay làm giảm đi tầm quan trọng không thể chối cãi của việc thông thạo một ngôn ngữ khác tiếng mẹ đẻ. Ngôn ngữ mở ra cho chúng ta nhiều cơ hội hơn, tạo cho chúng ta sự tự tin khi đối diện với những người không cùng tiếng nói và giúp chúng ta truyền đạt những suy nghĩ, ý tưởng của bản thân từ một góc độ mới. Tôi nghĩ câu nói mà thời còn bé mẹ tôi luôn lặp lại mỗi bữa tối đã tổng hợp đầy đủ tầm quan trọng của ngoại ngữ: „Biết thêm một ngoại ngữ là sống thêm một cuộc đời“.
Tuy vậy, có vẻ như các bậc phụ huynh, hay ngay cả chính chúng ta, đang quá tập trung vào việc cải thiện ngôn ngữ, dù là tiếng Đức hay tiếng Anh. Có một sự thật mà tôi nhận ra khi đã rời khỏi ghế nhà trường: ngôn ngữ mãi mãi chỉ là một công cụ, một điểm cộng lớn nếu chúng ta có thể làm tốt, nhưng chúng ta đơn giản là không thể làm bất cứ việc gì thành công chỉ nhờ vào vốn ngôn ngữ cả. Nếu dạy học, hẳn kĩ năng sư phạm sẽ phải được chú trọng đầu tiên. Nếu dịch thuật, hẳn kĩ năng dịch thuật cũng như khả năng diễn đạt hợp lý mới là chìa khóa thành công. Nếu hướng dẫn du lịch, hẳn kĩ năng thuyết trình và khả năng gây thiện cảm mới giúp chúng ta có được những đánh giá tích cực. Nói tóm lại, chúng ta không thể làm bất cứ việc gì nếu tất cả những gì chúng ta có thể làm là nói tốt một hay một vài ngoại ngữ!
Nhìn rộng ra hơn một chút, tôi nhận thấy sự thiếu sót cực lớn trong việc hướng dẫn người trẻ tại Việt Nam, đặc biệt là các bạn sinh viên. Các bạn có thể học tập rất chăm, điểm rất cao, nhưng những kĩ năng cơ bản trong giao tiếp, ứng xử, xử lý tình huống, làm quen áp lực, quản lý thời gian hay lên kế hoạch thật sự vẫn còn là một dấu hỏi to đùng. Đó đều là những kĩ năng mà ai trong chúng ta cũng cần nếu chúng ta làm bất cứ ngành nghề gì, ở Đức hay Việt Nam, nhưng lại không hề đòi hỏi chúng ta phải quá thông minh hay tài năng. Tại sao một người quản lý nên giao việc cho một người giỏi chuyên môn nhưng luôn muộn giờ, luôn không chuẩn bị, luôn lỡ hẹn và quên lời hứa? Tại sao lại nên đánh giá cao một người giỏi chuyên môn nhưng lại không biết nói lời cảm ơn hay xin lỗi?
Ngôn ngữ nói chung, hay tiếng Đức nói riêng, thật sự là một cái đích quan trọng, nhất là khi du học Đức, cả đại học và học nghề, đang nở rộ hơn bao giờ hết. Nhưng ngôn ngữ không phải là tất cả! Có rất nhiều thứ chúng ta cần bỏ thời gian và công sức để nghiêm túc học hỏi, nếu chúng ta muốn trở thành những người có giá trị trong lĩnh vực của bản thân. Vì thế, hãy bắt đầu ngay từ hôm nay bằng việc chuẩn bị kĩ càng cho mọi thứ mình làm, luôn đúng giờ và đừng tiếc lời cảm ơn hay xin lỗi. Với tôi, đó là bước đầu tiên để hòa nhập tốt hơn vào một nền văn hóa Đức với những con người còn nhiều xa lạ, ngay cả khi các bạn vẫn còn đang ở Việt Nam!
Tác giả: Kobe
Minh họa: Diệp Vũ